سیستم‌های اتاق تمیز (Cleanroom Systems) مجموعه‌ای از تجهیزات، سازه‌ها و روش‌ها هستند که برای ایجاد محیطی با کنترل دقیق بر آلاینده‌های معلق در هوا (مانند گرد و غبار، میکروب، ذرات معلق و بخارات شیمیایی) طراحی شده‌اند. این اتاق‌ها معمولاً در صنایع حساس مانند داروسازی، میکروالکترونیک، صنایع غذایی، و تجهیزات پزشکی استفاده می‌شوند.
اجزای اصلی سیستم‌های اتاق تمیز:
1. فیلترهای هوا (HEPA/ULPA):
برای حذف ذرات معلق بسیار ریز از هوا.
HEPA (High Efficiency Particulate Air) تا 99.97٪ ذرات 0.3 میکرون را حذف می‌کند.
2. سیستم تهویه و کنترل فشار:
حفظ جریان هوای یک‌جهته (لامینار یا توربولانس کنترل‌شده).
حفظ فشار مثبت (برای جلوگیری از ورود آلودگی) یا منفی (برای جلوگیری از خروج آلودگی).
3. کنترل دما و رطوبت:
تنظیم شرایط محیطی برای فرآیندهای حساس.
4. مواد و طراحی سازه‌ای خاص:
استفاده از دیوارها، کف و سقف‌های ضد گرد و غبار، مقاوم به خوردگی و قابل شستشو.
5. سیستم‌های ورود و خروج:
اتاقک‌های هوابند (Airlocks) و دوش‌های هوا (Air Showers) برای جلوگیری از ورود آلودگی.
6. سیستم‌های مانیتورینگ:
کنترل ذرات، فشار، دما و رطوبت به صورت پیوسته.
7. لباس‌های مخصوص (Gowning Systems):
پرسنل باید لباس‌های خاص، ماسک، دستکش و کفش‌های ویژه استفاده کنند.
کلین روم یکی از اصول موفقیت کشورهای پیشرفته با توجه به صنایع هاتیک جهت ساخت کلین روم یا اتاق تمیز می باشد . امروزه هرکشوری بخواهد به تکنولوژی و موفقیت در تمامی زمینه ها در تراز کشورهای پیشرفته قرار بگیرد باید از فناوری های پیشرفته استفاده کند .
قسمت کوچکی از صنایعی که از اتاق تمیز استفاده می کنند :
۱- صنایع الکترونیک کامپیوتر
۲- مدارهای مجتمع تولید
۳- تجهیزات الکترونیک
۴- صنایع تولید مواد نو در تولید سرامیک های پیشرفته کامپوزیت ها پلیمرهای موادابر رسانا
۵- صنایع بیوفناوری شامل محصولات دارویی پیشرفته
۶- کیت های تشخیص مکمل‌های غذایی بیوپلیمرها راکتورهای زیستی تراشه های بیوفناوری
۷- تولیدانواع کودهای بیولوژیک وآنزیم ها
۸- صنایع اپتیک ولیزر شامل انواع لنز ، لیزرفیبر نوری ، کریستال ها و لایه نازک اپتیکی و ایتومکانیک
۹- اتوماسیون صنعتی و سیستم های هوشمند
۱۰- نانوفناوری در زمینه های مختلف از قبیل برق ، رایانه ، پزشکی و محیط زیست
۱۱-انتقال اطلاعات وخدمات شبکه های اطلاع رسانی سامانه های اطلاعاتی
۱۲-صنایع هوافضا مربوط به تجهیزات ناوبری هوایی
۱۳- سیستم های آیرودینامیک ومکانیک فناوری های ماهواره ای
۱۴- انرژی های نو مانند پیل سوختنی ومبدلهای خورشیدی
یکی از مهمترین ویژگی های اقتصادی صنایع اتاق تمیز در این است که در این صنایع بدون تعامل با تجارت جهانی امکان چندانی برای توسعه بازار ندارد به این معنی که بازار داخلی برای محصولات با فناوری های پیشرفته که تولید انها آنقدر وسیع نیست که بتواند در افزایش عرضه موثر باشد .بنابراین صنایع فعال در این زمینه برای توسعه بازار خود نیازمند ارتباط با بازارهای جهانی هستند . ساخت و استفاده از اتاقهای تمیز موجب افزایش استحکام و کیفیت محصولات و در نتیجه توان تولید می شود. صنایع کشور ما نیز برای افزایش سطح تکنولوژی خود و به روز ماندن ناگزیر به برقراری ارتباط با فناوری روز دنیا هستند . اتاق تمیز ابزار اصلی موفقیت دنیای جدید است . این تحولات سریع محیطی وبه ویژه تحولات تکنولوژیک بنگاه های اقتصادی را با چالش های جدی در جهت رفع آن روبرو کرده است. مدیریت بنگاه ها به خصوص بنگاهایی که با تکنولوژی های پیشرفته سر کار دارند به اهمیت اتاق تمیز در مباحث مرتبط با تکنولوژی بنگاه خود واقف شده اند . اکنون بنگاه های اقتصادی وپژوهشی وصنایع هاتیک بدنبال آموزش نیروی انسانی واستفاده از اتاق های تمیز و فضا های کنترل شده می‌باشند .
